Η Ιδιοψυχαναγκαστική Διαταραχή (Obsessive-Compulsive Disorder – OCD), όπως ορίζεται στο DSM-5-TR (APA, 2022), αποτελεί μια ψυχική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από την παρουσία ιδεοληψιών (επαναλαμβανόμενες, ανεπιθύμητες σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις) και/ή καταναγκασμών (συμπεριφορές ή νοητικές πράξεις που εκτελούνται για τη μείωση του άγχους που προκαλούν οι ιδεοληψίες).
Το άτομο αναγνωρίζει ότι αυτές οι σκέψεις ή πράξεις είναι υπερβολικές, όμως νιώθει ανίσχυρο να τις ελέγξει. Οι καταναγκασμοί λειτουργούν ως προσωρινή ανακούφιση, εδραιώνοντας έτσι έναν φαύλο κύκλο άγχους και ανακούφισης.
Στον χώρο της Ειδικής Αγωγής, η ΙΨΔ συχνά παραβλέπεται, καθώς τα συμπτώματα μπορεί να εκδηλώνονται μέσω καθυστερήσεων στην εργασία, τελετουργικών συμπεριφορών στην τάξη ή αυξημένου άγχους για την ακρίβεια. Η συννοσηρότητα με Διαταραχές Μάθησης ή ΔΕΠΥ περιπλέκει τη διάγνωση. Η ενσυναίσθηση και η κατάλληλη εκπαίδευση των εκπαιδευτικών συμβάλλουν καθοριστικά στην υποστήριξη μαθητών με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή.
Η πρώιμη αναγνώριση και η εξατομικευμένη παρέμβαση είναι κρίσιμες. Η γνωσιακή-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία με έκθεση και πρόληψη απόκρισης (ERP) αποτελεί την πιο τεκμηριωμένη μέθοδο παρέμβασης, ενώ σε σοβαρές περιπτώσεις ενδείκνυται και φαρμακοθεραπεία με αντικαταθλιπτική αγωγή.
Πηγές:
- American Psychiatric Association. (2022). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed., text rev.; DSM-5-TR).
- Foa, E. B., & Kozak, M. J. (1997). Mastery of Obsessional Problems: Therapist Guide. Oxford University Press.
- Abramowitz, J. S., McKay, D., & Storch, E. A. (2017). The Wiley Handbook of Obsessive Compulsive Disorders.